Адам хромосомалары

Медицина әлеміндегі қызықты деректер кейде бізді таңқалдырып жатады. Мысалы, сіз хромосомалардың не екенін және олардың адамға қалай әсер ететінін білесіз бе?

Отбасылық фотосуреттерді қарау кезінде сіз бір отбасы мүшелерінің бір-біріне ұқсас болатынын байқаған шығарсыз: балалар ата-аналарына, ата-аналар ата-әжелерге ұқсайды. Бұл ұқсастық генетикалық мұрагерліктің керемет тетіктері арқылы ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отырады.

Барлық тірі организмдерде, біржасушалы балдырлардан бастап, Африка пілдердінің жасуша ядросында хромосомалар - тек электронды микроскоппен көруге болатын жұқа ұзын жіпшелер орналасқан.

Хромосомалар (гр. Χρῶμα - түс және μμα - дене) - тұқым қуалайтын ақпараттың (гендердің) көп бөлігі шоғырланған жасуша ядросындағы нуклеопротеиндік құрылымдар. Олар осы тұқымқуалаушылық ақпаратты сақтайды, оны іске асырады және таратады.

Әйел адамның организмінде екі Х хромосома (XX жұп), ал еркектерде бір X және Y хромосома (XY жұбы) болады.

Дүниеге келетін баланың жынысы жиырма үшінші жұптың (XX немесе XY) хромосомаларының құрамы байланысты болады. Бұл әйелдер мен ерлердің репродуктивті жасушаларының ұрықтануы және бірігуімен анықталады.

Бұл факт біртүрлі болып көрінуі мүмкін, бірақ хромосомалардың саны бойынша адамдар көптеген жануарлардан төмен тұрады. Мысалы, ешкіде 60 хромосома, ал ұлуларда 80 болады.

Хромосомалар қос спиральға ұқсас ақуыздан және ДНҚ молекуласынан (дезоксирибонуклеин қышқылы) тұрады. Әрбір жасушада 2 метрге дейін жететін ДНҚ және денеміздегі барлық жасушаларда 100 миллиард км ДНҚ болады.

Қызықты факт, адамда хромосома артық немесе 46-дан кем болса, мутация белгілері байқалады және дамудың елеулі ауытқулары болады (Даун ауруы және т.б.).

Осы ғылыми фактімен байланысты адамдар арасында: «сенде артық хромосома бар ма?» деген «ақылды» мысқыл тараған.

Енді сіз тұқым қуалаушылық принциптері туралы негізгі ақпаратты білесіз. Жалпы, бұл тақырып өте күрделі болса да өте қызықты.